Tam adı Muammer Muhammad Abu Minyar El Kaddafi 7 Haziran 1942 tarihinde Libya’da dünyaya gelmiştir. Eğitimi sürecinde Türkiye’de de bulunan Kaddafi, iktidarda olan Kral Idris’in yurt dışına çıktığı bir dönemde ki boşluğu fırsat bilip kan dökmeden askeri bir darbe ile yönetime el koymuştur. ABD’nin bu iktidarı tanımasıyla da Kral İdris ülkeyi terk etmiş ve durum iyice resmileşmiştir.
Mısır Lideri Cemal Abdülnasır öncülüğünde başlatılan Arap milliyetçiliği etkisinde kalan Kaddafi ideolojik olarak bu çizgide ilerlemiş ve bu harekete “Cemahiriyye” adını vermiştir. Batı sömürgeciliğin karşısında yer almış ve Libya’da arap sosyalizminin öncüsü olmuştur.
Libya’nın tarihine etki edecek durumlar neticesinde Libya batının ilgi alanları arasındaki yerini alması Kaddafi’yi batı ile karşı karşıya getirmiştir. 1959 yılında bulunan petrol kaynakları bunun en başat sebepleri arasındadır. Petrol şirketlerini ulusallaştıran Kaddafi’nin batı karşıtı ideolojisi batı ile ilişkilerin gergin olması sonucunu doğurmuştur. Çoğu zaman Ortadoğu topraklarında kendi çıkarlarını gözettirecek lider bulmaya çalışan ABD burada hamiliğini üstlenecek bir lider figürü bulamamıştır. Bu sebeple de iç çatışmaları tırmandıracak muhalif güçlere destek olma kısmında çoğu zaman kendini göstermiştir. Batının Libya’da etkin olma çabasını Dr. Ali Erken şu şekilde anlatmıştır: “Libya doğalgaz ve petrol rezervleri açısından önemli kaynaklara sahiptir ve hiç kuşkusuz batılı devletler “insani kaygılar gözeterek yapıldığını iddia ettikleri bu müdahalenin ardından Libya’da yeni kurulacak düzende daha kârlı anlaşmalara imza atmayı umut etmektedirler. ”
Kaddafi’nin batı karşıtı çizgisinin yanında orduya yaklaşım tarzı diğer Ortadoğu ülkelerinden farklı olmuştur. Kendisi de askeri bir darbe sonucunda iktidara gelen Kaddafi ordunun yetkilerini sınırlı tutmaya çalışmış kendisine yapılabilecek darbe girişimlerini bertaraf etmiştir. Kendine muhalefet olabilecek her kesimi kontrol altında tutup bastırmayı hedeflemiştir. Kendi iktidarının zarar görmemesi için kabileler arasındaki ilişkilerde olayları kendi lehine çevirecek hamlelerden kaçınmamıştır.
Bunun yanında;
•Libya’da kullanılan su bedava
•Doğalgaz zorunlu ihtiyaç olarak görüldüğü için bedava
•Eğitim ve sağlık hizmetleri bedava
•Libya devleti tüm hastalara hiçbir ücret talep etmeden ilaç veriyor
•Libya’da benzine ödenen fiyatın karşılığı Türkiye’de kuruş ile hesaplanıyor
•Arabalar fabrika çıkış fiyatına halka satılıyor
•Evlenmek isteyen tüm çiftlere daire veriliyor
•Üniversite mezunlarının işe yerleştirmesi sağlanıyor ve bu süre zarfında belirli miktarda da maaş ödeniyor
“Evler içinde yaşayanlarındır. Araba onu sürene aittir.” diyordu Kaddafi. Fakirlerin ev ve araba sahibi olmalarını sağlarken bir yandan da iktidardaki yerini bu yolla sağlamlaştırmak istemiştir. Bütün bunların yanında çoğu kişinin gözünde kahramanlaşmış Kaddafi muhalif her hareketi bastırmak için elindeki imkanları kullanmaktan çekinmemiştir. Karşıt görüşlülerin tasfiyesi için kan dökülebilirdi bu Libya sosyalizmi için Kaddafi’nin iktidarı için meşru bir hamleydi. Yazdığı eserler arasında Libya için faaliyetlerini yazdığı ve ülkede okutulmasının zorunlu olmasını istediği Yeşil Kitap isimli eseri vardır. Bu eserin birçok nüshası iç savaş zamanında yakılmıştır.
2011 yılında çoğu İslam devletini etkisi altına alan batının “Arap Baharı” diye nitelendirdiği ayaklanmaların yansımaları Libya’da da kendini göstermiştir. Yaşanan iç savaş batının desteklediği muhalif güçlerden kaçarken yakalanıp kendi halkı tarafindan öldürülmüştür. 42 sene süren iktidarı son bulsa da ciddi bir radikal değişme yaşanmamıştır Libya’da.
Son olarak kendisiyle ilgili iktidarda olduğu dönem ve sonrasında olumlu olumsuz birçok karşıt düşünce vardır. Diktatör olduğunu savunan görüşler de Libya’yı kalkındırdığını savunan görüşler de mevcuttur. İktidar da kaldığı süre boyunca baskı altında tuttuğu halk bunu özgürlüğe kavuşmak diye nitelendirmiş olsa da Kaddafi’nin öldürülüp cesedinin teşhir edilmiş olmasının devrime gölge düşürdüğü de yapılan eleştiriler arasındadır.
MUAMMER KADDAFI’NİN “SOSYALIZMI”
Date: