İletişim alanının kurucularından olan Harold D. Lasswell 1. Dünya savaşı sonrasında çalışmalarını propaganda üzerine yoğunlaştırmış ve iletişime yönelmiştir (Güngör, 2018, s.63).
19. yüzyıl sonundan 2. Dünya Savaşının sonuna kadar ülkelerde yükselen farklı politik ideolojiler siyasal alan içinde yerini almıştır. Almanya ve İtalya’da Faşizm ideolojisi gelişmiş, 1915’te Rusya’da Komünist ideoloji kurulmuştur. Kitle iletişim araçlarının önemi bu ideolojik fikirlerin halka ve toplumlara kusursuz bir şekilde aktarılmasında kullanılmaktadır.
Chicago Üniversitesinde dersler veren Harold D. Lasswell, siyasal iktidarların sadece fiziksel güç kullanmadıklarını, bunun yanında kamuoyunun kitle iletişim araçları vasıtasıyla oluşturulduğunu belirtmiştir (Yaylagül, 2018, s.54). Bu model ayrıca ‘Sihirli Mermi’ ya da ‘Şırınga Kuramı’ olarak da belirtilmektedir. Propaganda işlevlerini ortaya koyan Harold D. Lasswell, etkili propaganda çalışmasının nasıl yapılması gerektiği hakkında önerilerde bulunmuştur. Lasswell’e göre propaganda çalışmasını başarılı yapan şeyin faaliyetteki birlik ve koordinasyon olduğunu belirterek, devletin çeşitli kolları (siyasi, askeri vs.) uyumlu bir şekilde çalışması gerektiğini ifade etmiştir (Özçetin, 2018, s.94). Adorf Hitler kitle iletişim araçlarını daha etkin kullanılması için Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı kurdurarak Alman ırkını yücelten sinema filmleri, Nasyonal Sosyalizm ideoloji anlayışını geliştiren afişler, gazete haberleri, radyo programlarıyla propagandalar yaparak toplumun düşüncelerine savundukları ideolojiyi işletmektedir.
Toplumlar, kitle iletişim araçlarını kullanılarak verilen yoğun ideolojik mesajlarla birlikte fikir ve düşünceleri şekillendirmektedir. Her türlü kitle iletişim aracıyla yüceltilen ideolojik yapı halka sürekli olarak şırıngadaki ilaç gibi damarlara ulaşmakta ve ideolojiye (savunulan düşünceye) ciddi olarak bağlanmaktadır. Çizgisel ve tek yönlü bir akış modeli olan propaganda modeli ideolojilerin halka aktarılmasında uzun yıllar etkili olmuş bir modeldir.
Bu model sadece askeri ve savaşı geliştiren alanlarda kullanılmamaktadır. Bilgisayar oyunlarından, çocukların izledikleri çizgi filmlerinden, oyuncalara kadar her alan içinde ideolojik mesajlar barındırmaktadır. Yakın tarihimizde yaşanılan soğuk savaş dönemlerinde Sovyet Rusya’nın ‘Şirinler’ çizgi filmi, Amerika’nın ‘Red Kit’ çizgi filmi bu propaganda modeli verilebilecek güçlü örneklerden sadece birkaçıdır.
Kaynakça
Güngör, Nazife. (2018). İletişim Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Özçetin, Burak. (2018). Kitle İletişim Kuramları Kavramlar, Okullar, Modeller, İstanbul: İletişim Yayınları.
Yaylagül, Levent. (2018). Kitle İletişim Kuramları, Ankara: Dipnot Yayınları.