Diplomat Kimdir
Dış politikayla uğraşan ve ülkesini yurtdışında temsil etmekle görevlendirilen kimsedir. Diplomatlar başka bir ülkeye kendi ülkesini politik, askeri, sanat, iş ve ticaret alanlarında temsil etmek ve diplomasiyi(1) uygulamak için o ülkede bulunur. Hizmet ettiği ülkenin vatandaşlarının haklarına ve çıkarlarına uygun olarak yabancı devletler ve uluslararası kuruluşlarla ilişkileri yürütmek üzere Dışişleri Bakanlıklarına bağlı olarak atanırlar. Türkiye’deki adıyla dış işleri meslek memurudur.
Halihazır uluslararası hukukta kavram olarak, dokunulmazlıklar ile ayrıcalıklar arasında bir ayrıma gidilmektedir. Dokunulmazlık kavramı genel yasalardan bağışık tutulmayı değil, fakat yargılama ve icra yollarının uygulamasından bağışık tutulmayı belirtmektedir. Buna karşılık ayrıcalık kavramı kabul eden devletin kimi yasalarının özünden bağışık tutulmayı, bunların özünün uygulanmamasını ifade eder. Diplomatik ayrıcalık ve bağışıklıkları,
1. Diplomasi Temsilciliği Bakımından,
2. Diplomasi Temsilcilikleri ve Görevlileri bakımından olmak üzere iki kısma ayırabiliriz.
Diplomasi Temsilciliği Bakımından ayrıcalık ve bağışıklıklar şunlardır:
a) Elçilik binasının ve Araçlarının Dokunulmazlığı
b) Elçilik Arşivlerinin Dokunulmazlığı
c) Elçiliğin Haberleşme Serbestliği
d) Elçiliğin Vergi Ayrıcalığı
e) Elçiliğin Gümrük Ayrıcalığı
Diplomasi Temsilcileri ve Görevlileri Bakımından ayrıcalık ve bağışıklıklar ise,
a) Kişi ve Aile Bireyleri Dokunulmazlığı
b) Konut Dokunulmazlığı
c) Yargı Dokunulmazlığı ya da Bağışıklığı
d) Vergi Ayrıcalığı
e) Gümrük Ayrıcalığı
Diplomatın Görevleri
– Hükümetçe belirlenen esaslara uyan dış politikayı uygular ve Türkiye Cumhuriyetinin yabancı devletler ve uluslar arası kuruluşlarla olan ilişkilerini yürütür,
– T.C. uyruklu, gerçek ve tüzel kişilerin yabancı devletler ve uluslar arası kuruluşlar karşısında hak ve çıkarlarını korur, geliştirir ve bu alanlarda diplomasi ve konsolosluk korumasını sağlar,
– Türkiye Cumhuriyetinin yabancı devletlerle, bunların temsilcilikleri ve temsilcileri ile uluslar arası örgüt ve ilgili bakanlıklarla işbirliği yaparak ilişki ve görüşmelerini yürütür, Bu ilişki ve görüşmeler sonucu gerekiyorsa uluslar arası anlaşmaları yine diğer bakanlıklarla işbirliği içinde yapar,
– Diğer bakanlık ve kuruluşların dış politikayı etkileyen faaliyet ve ilişkilerinin Devletin dış politikasına uygunluğunu sağlar, bu kuruluşların uluslar arası kuruluşlar ve yabancı kamu ve özel kuruluşlarıyla kendi görev alanlarına giren ilişkilerin eşgüdümünü sağlar ve bunlara katılır,
– Mali, ekonomik ve diğer konularda ilgili kurum ve kuruluşlarca yürütülmesi gereken dış ilişki ve görüşmelerin dış politikaya uygun olarak yürütülmesini gözetir,
– Türkiye Cumhuriyetini temsil yetkisine sahip olarak geçici görevle görevlendirilen temsilciler ve temsil heyetlerine Türkiye Cumhuriyetini bağlayacak konularda hükümetlerin emir ve talimatlarını iletir,
– Yabancı devletler ve uluslar arası kuruluşlarda temsil işlerini yetkili makam olarak yürütür,
– Yabancı devletler ve uluslar arası kuruluşlardaki gelişmeleri ve bunlar arasındaki ilişkileri izler.
Mesleğin Gerektirdiği Özellikler
Diplomat (Dış İşleri Meslek Memuru) olmak isteyenlerin;
– Üstün bir akademik yetenek düzeyine sahip,
– Söz ve yazıdaki ayrıntıyı, öz ifadeyi algılayabilen,
– Sosyal bilimlere ilgili ve bu alanda başarılı,
– Başkalarını etkileyebilen, düşüncelerini başkalarına söz ve yazı ile aktarabilen,
– İnsanlarla iyi iletişim kurabilen,
– Yeniliklere açık, yaratıcı, coşkulu,
– Sorumluluk duygusuna sahip, sır saklayabilen,
– Düzgün bir fiziki yapıya sahip ve bedensel özürü bulunmayan,
– İleri derecede İngilizce veya Fransızca ve Almanca bilen
kimseler olmaları gerekmektedir.
Çalışma Ortamı Ve Koşulları
– Diplomatlar (Dış İşleri Meslek Memuru) Dışişleri Bakanlığına bağlı olarak, Ankara’daki Merkez teşkilatında ve Türkiye’nin yurtdışında bulunan büyükelçilik, başkonsolosluk ve daimi temsilciliklerde görev yaparlar.
– Yurtdışında kişi, haberleşme ve bina dokunulmazlığı haklarından yararlanırlar. Ayrıca, gümrük denetiminden de muaftırlar.
– Çalışma saatleri görevli bulunduğu ülkenin çalışma saatlerine bağlıdır. Bunun yanısıra saat farkı bulunan ülkelerde gerektiğinde kendi ülkesinin çalışma saatlerine göre de çalışırlar.
– Meslek hayatlarının üçte iki kadarı dış temsilciliklerde geçer. Yurtdışına her tayin öncesinde tayin yapılacak yurtdışı görev yerleri belirlenir. Tayin kapsamına giren memurlardan tercihlerini bildirmeleri istenir. Yapılan tayinlerde memurların tercihleri imkanlar elverdiği ölçüde dikkate alınır. Meslek memurlarının, hizmetin gerektirdiği istisnalar dışında dış görev süreleri en çok beş yıl, merkez görev süreleri ise en az iki yıldır.
Çalışma Alanları Ve İş Bulma Olanakları
Diplomatlar (Dış İşleri Meslek Memuru), Dış İşleri Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı ile yabancı ülkelerde Başkonsolosluklar, Daimi Temsilcilikler ve Büyükelçiliklerde çalışırlar.
Meslek Ön Eğitiminin Verildiği Yerler
Ülkemizde diplomat (dış işleri meslek memuru) yetiştiren herhangi bir fakülte veya bölüm bulunmamaktadır. Üniversitelerin Siyasal Bilgiler, İktisat, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinin Uluslar arası İlişkiler, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi, İktisat, İşletme, Maliye, Ekonomi bölümleri ile Hukuk Fakülteleri veya bunlara denkliği YÖK tarafından onaylanmış yabancı öğrenim kurumları bu mesleğin ön eğitim yerleri olarak sayılabilir.
Meslek Ön Eğitimine Giriş Koşulları
Lise veya dengi okul mezunlarının katılabildiği, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı’nda eşit ağırlık puanına göre öğrenci alan ve eğitim süresi dört yıl olan üniversitelerin Siyasal Bilgiler, İktisat, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinin Uluslararası İlişkiler, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi, İktisat, İşletme, Maliye, Ekonomi bölümleri ile Hukuk Fakültelerini veya bunlara denkliği YÖK tarafından onaylanmış yabancı öğrenim kurumlarını kazanmış olmak gerekmektedir. (Uygulamada sınav konularının denkliği bakımından Uluslararası İlişkiler Bölümü mezunları daha fazla başarı sağlamaktadırlar.)
Mesleğe Giriş Koşulları
Dışişleri Bakanlığı’nın açmış olduğu, adayların yabancı dil ve okul bilgileri ile akıl yürütme, kavrayış ve ifade yeteneklerinin ölçüldüğü yazılı ve sözlü meslek memurluğu sınavında başarılı olmak gerekir. Sınava girebilmek için aranan nitelikler şunlardır:
– Her türlü iklim şartlarına dayanıklı olduğunu tam teşekküllü resmi hastane raporu ile belgelemek,
– Üniversitelerin Siyasal Bilgiler, İktisat, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinin dört yıl süreyle eğitim veren Uluslar arası İlişkiler, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi, İktisat, İşletme, Maliye, Ekonomi Bölümleri ile Hukuk Fakültelerinin veya bunlara denkliği yetkili kurumca (YÖK) onaylanmış yabancı öğrenim kurumunu bitirmiş bulunmak,
– Yazılı eleme sınavın ilk gününde otuzbir yaşından gün almamış olmak,
– ÖSYM tarafından yapılan KMS veya KPSS sınavlarından Dış İşleri Bakanlığı aday meslek memurluğuna giriş için belirlenmiş puan türünden sınav ilanında duyurulacak yeterli puan almak gerekmektedir.
Sınav Konuları: Yazılı eleme aşamasında, İngilizce, Fransızca veya Almanca dillerinde kompozisyon, Türkçe’den yabancı dile çeviri ve yabancı dilden Türkçe’ye çeviri bölümleri bulunmaktadır. Almanca’dan sınava gireceklerin, İngilizce veya Fransızca dillerinden birinden de sınava girmeleri gereklidir. Ayrıca, iki dilden birden sınava girmek de mümkündür.
Yazılı aşamasını kazanan adaylar sözlüye çağrılırlar. Sözlü aşamasında adaylara; Siyasi Tarih, (Osmanlı Siyasi Tarihi, 1789’dan zamanımıza kadar Dünya Siyasi Tarihi, Türk İnkılap Tarihi); Uluslararası Politika; Anayasa Hukuku, Siyasal Sistemler ve İnsan Hakları, Türkiye’nin yönetim yapısı; Uluslararası Hukuk, Devletler Özel Hukuku; Hukukun temel kavramları ve Medeni Hukuk; Türkiye Ekonomisi; Maliye; Uluslar arası Ekonomi; Genel Kültür konularında sorular yöneltilmektedir. Sözlü ve mülakat şeklinde yapılan sınavda adaylar, yukarıda belirtilen konuların tümünden bir defada sınava tabi tutulurlar.
Adaylık Eğitiminin Süresi Ve İçeriği
Aday meslek memurlarının eğitim süresi iki yıldır.
– Sınav sonucunda, Dışişleri Bakanlığına katılan aday meslek memurları, önce temel eğitime, daha sonra kapsamlı olarak hazırlanan hazırlayıcı eğitime ve staja tabii tutulurlar.
– Dışişleri Bakanlığı Eğitim Merkezi Başkanlığı tarafından düzenlenen bu temel ve hazırlayıcı eğitim bir yıl sürmektedir. Aday memurlar, temel ve hazırlayıcı eğitimin ardından merkez birimlerinde bir yıl staj yaparak iki yıllık hizmet içi eğitim süresini tamamlarlar.
Meslekte İlerleme
– Ataşelik süresi bir yıldır. Ateşelik görevinden sonra 3 yıl Üçüncü Katip, arkasından 3 yıl süre ile İkinci Katip olarak görev yaparlar. Ataşelik, Üçüncü Katiplik ve İkinci Katiplik dönemlerinde Muavin Konsolos sıfatını da taşır yurt dışında görevlendirilirler.
İkinci Katiplik süresinin sonunda yapılan sınav sonucuna göre Başkatip unvanını alırlar ve Başkatip olanlar Konsolos yeterlik sınavına kabul edilirler.
– Konsolos yeterlilik sınavını kazananlar, Konsolosluk dönemlerindeki başarı durumlarına göre Şube Müdürü veya Daire Başkan Vekili ile Daire Başkanı olabilirler. Bu unvanları taşıdıkları süre zarfında aynı zamanda Başkonsolos sıfatı ile yurtdışında görevlendirilirler.
– Başkonsoloslar daha sonra durumlarına göre Genel Müdür Yardımcısı olabilirler ve bu süre zarfında aynı zamanda Elçi sıfatını alırlar. Bir süre sınırlaması bulunmamakla birlikte bu görevde 2 ile 4 yıl arası görev yaparlar. Genel Müdürlüğe yükselen diplomatlar ise Büyükelçi sıfatı ile yurtdışında görevlendirilirler.
Burs, Kredi Ve Ücret Durumu
Temel eğitim süresince durumu uygun olan öğrencilere Kredi ve Yurtlar Kurumunca kredi ve öğrenim harcı verilmektedir. Karşılıklı veya karşılıksız burs alan öğrenciler de vardır. Öğrenim süresince eğitim masrafları tamamen öğrenciye aittir.
– Diplomatlar (Dış İşleri Meslek Memuru) maaş ve özlük hakları bakımından kamu personeline tanınan haklardan yararlanırlar. Ankara’da Bakanlık merkez teşkilatında görevli meslek memuruna ayrıca, “Dışişleri Hizmetleri Tazminatı” ödenir. Bu çerçevede Dış İşleri Bakanlığında göreve yeni başlayan bir meslek memuru asgari ücretin yaklaşık dört katı tutarında maaş alır.
– Yurtdışı maaşları her ülkenin yaşam koşulları ve pahalılık durumuna göre değişiklik göstermektedir. Görev yapılan ülkenin hayat şartlarına göre iki ile yedi bin ABD Doları arasında maaş alırlar. Maaş düzeyleri iki-üç yılda bir Birleşmiş Milletler Yaşam Standardı esasına göre bulunulan ülkedeki hayat pahalılığı açısından gözden geçirilir. İlk yurtdışı tayininde, örnek olarak Almanya’ya atanan bekar bir meslek memuru yaklaşık 3000 Euro maaş alır.
—
(1) Diplomasi, devletlerin, milletlerin ve vilayetlerin birbirleri arasında yaptıkları anlaşma ve antlaşmalara, tebriknamelere, savaş ilanları’na, barış çağrılarına, teslimiyetname ve müttefiklik gibi genellikle yazılı olarak yapılan işlerin tamamına denir. Hititlerin Kadeş Antlaşması tarihin bilinen ilk yazılı diplomasisidir.
Diplomasi türleri;
- İkili diplomasi,
- Çoklu diplomasi,
- Konferans diplomasisi,
- Parlementer diplomasi,
- Doruk diplomasisi olarak farklılaşmaktadır.
Kaynak: UİPortal
