Salı, Mart 19, 2024
spot_imgspot_img

Top 5 This Week

spot_img

Related Posts

Yeni Nesil Güvenlik Algısı: Asimetrik Terör ve Dördüncü Nesil Hibrit Savaşları

21’inci yüzyıl dünyasında yaşanan, siyasi, ekonomik ve küreselleşme ile birlikte inanılmaz bir şekilde gelişen teknolojik ilerlemeler, devletlerin ve bireylerin klasik tehdit değerlendirmelerine ilaveten “Asimetrik Terör” olarak da adlandırılan yeni bir kavramın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Asimetrik terör kavramı; aslında 1990’lı yıllara kadar Amerika Birleşik Devleti ve Avrupa ülkelerinin özellikle Orta Doğu ülkelerinde bulunan aşırı dini grupların (El Kaide, Hizbullah, Taliban vb.) yaptıkları eylem ve saldırılara verilen bir isim olarak lanse edilmiş ancak 11 Eylül 2001 yılında ABD’ nin New York eyaletinde bulunan Dünya Ticaret Merkezine gerçekleştirilen terör saldırılarından sonra bu tehdit tüm dünyaya yayılmış ve küresel bir terör algısının meydana gelmesine neden olmuştur. Özellikle 11 Eylül saldırılarından sonra tüm dünyaya yayılan bu tehdit algısı yeni dünya düzeninde ‘’asimetrik terör’’ tehdidi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu çalışmada; 21’inci yüzyıl dünyasının yeni güvenlik tehdidi olan “Asimetrik Terör” ile ilgili detaylı bilgi sunulurken, Dünyada ve Türkiye’de meydana gelmiş ve bu tehdit kavramına konu olabilecek önemli terör eylemleri örnekleri ile birlikte verilmeye çalışılmıştır. Bunun yanında devletlerin “Asimetrik Terör” saldırılarına karşı ne gibi tedbir ve yaklaşım içine girildiğinin tespitinin yapılması amaçlanmıştır. Aynı zaman da dördüncü nesil savaş stratejisi ile ilgili terimlere yer verilerek yeni nesil güvenlik kavramlarından bahsedilmeye çalışılacaktır.

Asimetrik terör tehdidi tanımına geçmeden önce simetri ve asimetri kavramlarının anlamlarını bilmekte fayda olacaktır.

Simetri; Türk dil kurumuna göre; Eksen olarak alınan bir doğrudan, benzer noktaları karşılıklı olarak aynı uzaklıkta bulunan iki benzer parçanın birbirine göre olan durumu. Bakışım.[1]

Diğer bir simetri tanımı ise şöyledir; Simetri demek bir cismin sınırlarını oluşturan noktaların belli bir noktaya veya düzleme göre uzaklıklarının eşit olmasıdır.[2]

Bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere makaledeki konuyla alakalı olan simetri şöyle açıklanabilir; Aynı doğrultuda hareket eden, belli bir plan çerçevesinde farklı yöntemleri bulunmayan ve benzer özellikler taşıyan bir kavram olarak değerlendirilebilir.

Asimetrik; Simetri olmayan, bakışımsızlık, benzer noktalara sahip olmayan ve birbirinden farklı özelliklere sahip olma durumu.[3]

Asimetrik terör; Genel hedefin nitelik ve nicelik olarak hedefi seçen terör örgütünden çok daha güçlü olduğu, hedefin imha edilmesinin yer, zaman, yöntem ve kullanılan silah açısından farklı ve sürpriz özelliği taşıyacak şekilde vurulabildiği, belli bir eylemi gerçekleştirirken çatışma alanı, örgüt, eleman ve lojistik destek unsurlarının belirsizliğini ve gizliliğini bir avantaj olarak kullanan terör türüdür.[4]

Asimetrik terörün diğer bir tanımı ise; Meşru olarak harp etmeden yani savaşmadan, kritik ve hayati öneme haiz hedeflere alışılmış usullerin dışında yapılan saldırı, siber ve teknolojik savaş şeklinde halkın yaşam ve psikolojisini olumsuz yönde etkileyen ve hatta kitle imha silahları dahi kullanarak yapılabilecek her türlü terörist eylemlerdir.[5]

Asimetrik terör kavramının yaygın diğer bir tanımı ise; Yarattığı ani ve hazırlıksız durum nedeni ile ülkelerin siyasi, sosyal ve ekonomik sistemlerinde istikrarsızlıklara yol açan, düşük seviyede kuvvet ve teknoloji olarak etkin olmayı amaçlayan tehdit algılaması biçiminde ifade edilmektedir. [6]

Yukarıda açıklanan her üç tanımın ortak özelliğine bakacak olursak, asimetrik terör; zayıf bir kuvvetin daha güçlü bir kuvvete karşı yürüttüğü önceden tahmin edilemeyen, çok gizli bir şekilde planlama ve uygulama süreci içinde bulunan, kritik ve hayati öneme sahip olan hedeflere yapılan saldırı sonucu insanların yaşam psikolojisini olumsuz yönde etkileyen her türlü terör eylemi olarak ifade edilebilir.

Bunun yanında asimetrik terör kavramı, 21 Haziran 2005 tarihinde toplanan Milli Güvenlik Kurulunda ele alınan Milli Güvenlik Siyaset Belgesinde de yer almıştır. Alınan belgede asimetrik tehditler; bölücü, yıkıcı, irticai faaliyetler, uluslararası terör ve uluslararası örgütlerle bağlantılı radikal dini gruplar olarak ifade edilmiştir. [7]

Bugün dünya yöntemi ve etkisi önceden tahmin edilemeyen ‘’ Asimetrik terör’’ denilen bir savaşla karşı karşıya kalmış bulunmaktadır.

Türkiye başta olmak üzere, Ortadoğu, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nin birçok yerinde IŞID (DAEŞ), El- Kaide, Hizbullah, PKK, PYD, vb. örgütler birebir savaşmak yerine terörü asimetrik olarak kullanmış ve hala kullanmaya devam etmektedirler. Asimetrik terör saldırıları nedeni ile tehdidin ne zaman ve nereden geleceğini bilemeyen ülkeler her ne kadar güçlü, teknolojik ve geniş istihbarat ağlarına sahip olsalar dahi bu durum karşısında çaresiz kalmakta ve vatandaşlarının korku ve endişeye kapılmalarına engel olamamaktadırlar.

11 Eylül 2001’de ABD’ deki Dünya Ticaret Merkezi binalarına El- Kaide tarafından yapılan terör saldırısı askeri stratejide “Asimetrik Terör” kavramının kullanılmasının başlangıcı olmuştur. Son yıllarda terör örgütleri bu yöntemi artan bir biçimde kullanmaktadırlar ve kullanmaya da devam etmektedirler.[8]

Aşağıda Türkiye’de ve Dünyanın çeşitli yerlerinde özellikle 11 Eylül 2001’de ABD’de gerçekleştirilen terör eylemi ile birlikte günümüze kadar süren ve asimetrik terör eylemi olarak değerlendirebileceğimiz saldırılar aktarılmıştır. Bu saldırılardan bazıları şöyledir;

1-Tel-Aviv Dolhin Saldırısı:  01 Haziran 2001 tarihinde Tel Aviv’de  bir disko önünde meydana gelen patlamada 21 kişi ölmüş 120’den fazla kişi ise yaralanmıştır. Olay 22 yaşındaki bir Hamas militanın, vücuduna sardığı çivi ve çelik bilyelerle takviyeli bombayı patlatması ile meydana gelmiştir. Olay yerinde ölen ve yaralanan gençlerin çoğunluğu Rusya’dan İsrail’e tatil için gelen Museviler oluşturmaktaydı. Eylemcinin, disko önünde bekleyen gençlerin arasına girerek bir süre vakit geçirdiği ve bir süre sonra vücuduna sardığı patlayıcı maddeyi infilak ettirdiği anlaşılmıştır. Olayı Filistin İslami Cihat Örgütü üstlenmiştir. [9]

2-ABD Dünya Ticaret Merkezi (İkiz Kule) Saldırıları: 11 Eylül 2001 tarihinde düzenlenen Amerika Birleşik Devletleri’nde sivil ve askeri hedeflere yapılan bir dizi terör saldırısıdır. Bu olay ABD hükümetinin açıklamalarına göre şöyle gerçekleştirilmiştir. 11 Eylül 2001 tarihinde  ABD’de dört yolcu uçağının ikisi New York’ taki Dünya Ticaret Merkezi gökdelenlerine, bir diğeri Washington D.C.’de Pentagon’a çarpmıştır. Dördüncü uçak ise yolcular ve uçağı kaçıranlar arasındaki mücadeleden sonra 150 mil uzakta, Pensilvanya kırsalında düştü. Amerikan hükümetinin araştırmasına ve 11 Eylül Komisyon Raporu’na göre yolcu uçakları Usame Bin Ladin’in lideri olduğu El Kaide örgütünün 19 üyesi tarafından kaçırıldı ve eylem gerçekleştirildi.
Olaylarda 19 saldırgan ile uçaklarda ve yerde bulunan 2,996 kişi hayatını kaybettiği ve 6000 üzerinde yaralının olduğu açıklanmıştır. Kayıp durumda olan 24 kişinin ise öldüğü varsayılmaktadır.[10]

3-Riyad-Suudi Arabistan Bombalı İntihar Eylemleri: 13 Mayıs 2003 tarihinde Riyad’ ta, ABD – Suudi Arabistan ortaklığındaki bir şirketin üst düzey yöneticilerinin yaşadığı üç siteye intihar eylemi şeklinde düzenlenmiştir. Bu saldırıdan kısa bir süre sonra, bu kez ABD – Suudi ortak şirket merkezine bombalı saldırı düzenlenmiştir. Toplam dört adet bomba yüklü araçlarla yapılan bu saldırılar sonucunda 90’dan fazla kişinin öldüğü 160’dan fazla da yaralının olduğu bildirilmiştir. Ayrıca ABD’nin bakanlık yetkilileri, ölenler arasında 10 ila 12 ABD’linin de bulunduğunu, yaralananlardan en az 40’ının ABD vatandaşı olduğu ve yaralılar arasında 3 Türk vatandaşı da bulunduğunun belirtmişlerdir.[11]

4-Madrid Tren Saldırısı: 11 Mart 2004 yılında Madrid’ te Çercania banliyö treninde gerçekleştirilmiş ve patlama neticesinde 200 kişi yaşamını yitirmiştir. Bu saldırı hükümet yetkililerinin açıklamalarına göre; El Kaide terör örgütü tarafından gerçekleştirilmiştir. Olayın meydana geliş yöntemine baktığımızda tamamı 110 kg. dinamitten imal edilen bombaların hepsi sırt çantalarına gizlenmiş olarak dört terörist tarafından tren vagonlarına bırakılmış ve cep telefonları ile uzaktan kumanda yöntemiyle eş zamanlı olarak patlatılarak meydana gelmiştir.[12]

5-Super Ferry 14 Saldırısı: 27 Şubat 2004 yılında Filipinler’in başkenti Manila limanından hareket eden SuperFerry 14 adlı gemi limandan açıldıktan 1,5 saat sonra batmış ve 899 yolcu ve mürettebattan 166 kişi hayatını kaybetmiştir. İlk başta kaza zannedilen bu olay aslında denizlerde gerçekleştirilen en büyük terör eylemlerinden biri olduğu anlaşılmıştır. Olaydan sonra aylarca süren soruşturma neticesinde 4 kg.’lık TNT patlayıcıyı gizleyen bir televizyon seti bulunmuş ve batma olayının patlatılan bu TNT neticesinde gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Saldırıyı birçok terör örgütü üstlenmiş olsa da bombalamanın arkasında Filipinli radikal İslamcı örgüt Ebu Sayyaf’ ın olduğu ortaya çıkmıştır.[13]

6-Londra 7 Temmuz Saldırıları: 7 Temmuz 2005 yılında İngiltere’nin Londra merkezinde şehrin simgelerinden biri olan Londra metrosunda üç adet patlama meydana gelmiştir. Bu patlamanın yaklaşık yarım saat sonrasında ise Londra müzesi yakınlarında çift katlı bir otobüste intihar eylemi gerçekleştirilmiştir. İki bölgedeki saldırılar sonucunda 54 kişi hayatını kaybederken 700’den fazla kişi de yaralanmıştır. Bu terör saldırılarını da El Kaide terör örgütü üstlenmiştir. El Kaide saldırı sonucunda yaptığı açıklamada; Irak ve Afganistan’da düzenlenen katliamlara misilleme olarak bu eylemi gerçekleştirdiklerini beyan etmişlerdir. Ayrıca yapılan araştırmalarda neticesinde Londra saldırılarını düzenleyen terör örgütü elemanlarının toplam harcamasının bir-kaç yüz sterlinden olduğu ve eylem için gereken tüm bilgilerin internetten temin edildiği, eylemcilerin liderliğini yapan kişinin de İngiliz İstihbaratı tarafından bir süredir izlendiği öğrenildi.[14] Buradan da anlaşıldığı üzere Asimetrik Terör denilen bu tehdidin ne zaman, nerede yapılabileceği en gelişmiş istihbarat örgütüne sahip ülkeler tarafından bile tespit edemeyeceği ve engel olamayacağı gerçeğini bir kez daha ortaya koymuştur. Hem de çok fazla bilgiye ve maliyete gerek kalmadan bu eylemler gerçekleştirilebilmektedir.

7-Mumbai Tren Saldırısı: 11 Temmuz 2006 yılında Hindistan’da ülkenin ticaret merkezi Mumbai ’de Taç Mahal oteli, Tren garı ve Yahudi Kültür Merkezini hedef alan yedi adet bombalı saldırı gerçekleştirilmiş ve bu eylem sonrasında 209 kişi yaşamını yitirirken 800’den fazla kişide yaralanmıştır. Olayın gerçekleşme şekline baktığımızda ise yine diğer olaylarda olduğu gibi insanın aklına gelmeyecek şekilde planlanan ve uygulanan bir yöntem karşımıza çıkmaktadır. Termodinamik reaksiyonu arttırmak için düdüklü tencereye konulan bombalar birinci sınıf tren kompartımanlarına bırakılmış ve iş yoğunluğunun en fazla olduğu saatte patlatılmıştır. 10 terörist tarafından gerçekleştirilen bu eylem sonucunda bir terörist sağ yakalanırken dokuz terörist ölü olarak ele geçirilmiştir. Leşkeri Tayyibe ve Hindistan İslami Öğrenci Hareketinin üstlendiği saldırılar, Kaşmir bölgesindeki Müslüman azınlıklara yapılan baskılara karşı bir misilleme olduğu bildirilmiştir.[15]

8-Pakistan İslamabad Mariot Otel Saldırısı: 20 Eylül 2008 yılında Pakistan’ın İslamabad şehrinde bulunan Mariot Otelinde meydana gelmiştir. Otelin girişindeki kontrol noktasında 1000 kg patlayıcı yüklü bir kamyonet tarafından gerçekleştirilen olayda, 60’a yakın kişi hayatını kaybederken 250’den fazla kişi de yaralanmıştır. Patlama noktası, otel binasına 50 metre mesafedeki dış kapısında bulunan güvenlik bariyeri bölgesindeydi ve patlama neticesinde yüzeyde yaklaşık 7 metrelik bir çukur oluşmuştur. Olay sonrasında yapılan araştırma ve inceleme sonucunda, saldırıda kullanılan patlayıcı maddenin yaklaşık 600 kg ağırlığında RDX ve TNT karışımı olduğu, bombanın alüminyum tozu ve havan mermileriyle takviye edildiği belirtilmiştir. Saldırının sorumluluğunu adı o zamana kadar pek duyulmamış “İslam’ın Fedaileri” isimli bir örgüt üstlenmiş ancak Pakistan yetkilileri saldırının asıl sorumlusunun El Kaide bağlantılı İslami Cihat Hareketi isimli başka bir örgüt olduğunu iddia etmişlerdir.[16]

9-Paris Saldırıları: 13 Kasım 2015 yılında Fransa’nın Paris şehrinde üç ayrı noktada ve Fransa stadyumunda gerçekleştirilen silahlı ve bombalı terör saldırılarıdır. Paris’in 10’uncu bölgesindeki Le Petit Cambodge isimli restorana ve 11’inci bölgesindeki Bataclan tiyatrosunda bombalı intihar saldırıları ve diğer altı nokta da ise silahlı saldırılar düzenlenmiştir. Bu saldırılar sonucu 127 kişi hayatını kaybetmiş, 300 kişide yaralanmıştır. Fransa Hükümetinin açıklamalarına göre patlamanın ikisinin intihar saldırısı, birinin bombalı eylem diğer altı noktada ise silahlı saldırı şeklinde yapıldığı belirtilmiştir. Bu terör saldırısının Irak Şam İslam Devleti (IŞID) üstlenmiştir.[17]

10-Bürüksel Saldırısı: 22 Mart 2016 tarihinde Belçika’nın Bürüksel şehrinde Maalbeek Metro istasyonunda ve Bürüksel Havalimanında gerçekleştirilen bir dizi silahlı saldırı ve bombalı intihar eylemidir. Patlama sonucunda havalimanında 14, metro istasyonunda ise 20 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu iki saldırı sonucunda 170 civarında kişi yaralanmıştır. Ayrıca havalimanında bulunan 3’üncü bomba yetkililer tarafından kontrollü bir şekilde infilak ettirilmiştir. Saldırıyı Amaq Haber Ajansı vasıtasıyla Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) üstlenmiştir.[18]

Yukarıda özellikle 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra Dünya’da ‘’Asimetrik Terör’’ eylemlerine örnek olabilecek terör saldırılarına yer verilmiştir. Bu saldırıların ortak özelliğine bakacak olursak hemen hemen hepsi müdahalenin ne zaman ve nereden geleceği belli olmayan insanın aklına gelmeyecek yöntem ve planlar geliştirerek eylemlerini gerçekleştirmiş olmalarıdır. Uçakların intihar saldırısı olarak düzenlenmesinden, televizyon için yerleştirilen 4 kg’lık TNT patlayıcının 10000 tonluk gemiyi batırmasına, düdüklü tencerenin içine yerleştirilen patlayıcı maddenin termodinamik yapısının daha fazla etkiye sahip olması sağlanarak tahribatın en yüksek seviyeye taşınması karşımıza nasıl bir tehdidin çıktığının en güzel örneklerini teşkil etmesi acısından son derece önemlidir. Ayrıca ‘’Asimetrik Terör’’ eylemlerinin asıl amacı insanların ölmesi veya yaralanmasından daha ziyade kamu otoritesinin bozulması ile halkın korku, panik ve endişeye sevk edilmesine neden olmasıdır. İnsanların en yoğun olarak kullandığı ve güvenlik önlemlerinin son derece güçlü olduğu metro istasyonlarında bile eylem yaparak halkın psikolojisini bozmakta, sosyal yaşamda huzursuzluk yaratmaktadırlar.

Türkiye’de de özellikle 11 Eylül saldırılarından bugüne kadar meydana gelen ‘’Asimetrik Terör’’ saldırıları olarak değerlendirebileceğimiz terör eylemlerinden bazıları ise şöyledir;

  1. 2003 İstanbul Saldırıları: 15 Kasım 2003 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu semtinde Neve Şalom ile Beth İsrael Sinagogları yakınlarında eş zamanlı olarak iki patlama meydana gelmiştir. Eylemler amonyum nitrat el yapımı bomba yaklaşık 300-400 kg. yüklü kamyonetlerle yapılan intihar saldırısı şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bu saldırılar neticesinde 28 kişi hayatını kaybederken 300’den fazla kişide yaralanmıştır. Saldırılar üzerinden beş gün geçtikten sonra 20 Kasın günü Beyoğlu’ da bulunan Birleşik Krallık İstanbul Başkonsolosluğuna ve Beşiktaş’ta bulunan HSBC genel merkezine yine aynı yöntem ve araçlarla saldırı düzenlenmiştir. Bu saldırılar neticesinde ise 31 kişi hayatını kaybederken 450’den fazla kişi yaralanmıştır. Her iki saldırı sonucunda saldırganlar dahil 59 kişi hayatını kaybetmiş 750’den fazla kişi yaralanmıştır. Saldırıları El Kaide terör örgütü üstlenmiştir. [19]
  1. 2005 Kuşadası Saldırısı: 16 Temmuz 2005 tarihinde Aydın ilinin Kuşadası ilçesinde kadınlar denizine giden bir yolcu minibüsünde meydana gelen terör saldırısıdır. Saldırı sonucunda ikisi yabancı uyruklu beş kişi hayatını kaybetmiş 14 kişide yaralanmıştır. Saldırının bombalı intihar saldırısı şeklinde gerçekleştirildiği düşünülmüş ancak yapılan incelemeler sonucunda minibüse önceden yerleştirilen patlayıcının uzaktan komutayla patlatılması sonucunda meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu saldırıyı PKK terör örgütünün bir uzantısı olan Kürdistan Özgürlük Şahinleri (TAK) üstlenmiştir.[20] Ayrıca TAK terör örgütünün gerçekleştirdiği bu eylem ilk olma özelliğini de taşımaktadır.
  1. Güngören’de Bombalı Saldırılar: 28 Temmuz 2008 tarihinde İstanbul’un Güngören semtinde iki ayrı nokta da bombalı saldırı meydana gelmiştir. İlk patlama saat 21.55 sıralarında kalabalığın yoğun olduğu, araç trafiğine kapalı olan Kanal Caddesi üzerinde çöp kutusuna önceden bırakılan parça tesirli bombanın patlatılması ile meydana gelmiştir. İlk patlamadan 10 dakika sonra da olay yerinin 50 metre uzağında ikinci bir patlama meydana gelmiştir. Her iki patlama sonucu 17 kişi hayatını kaybetmiş 154 kişi ise yaralanmıştır. Bu terör saldırısını PKK terör örgütü üstlenmiştir.[21] Olayın gerçekleşme şekline baktığımız da ilk patlama sonucu yaralılara müdahaleye giden vatandaşlar ile meraklı halkın olay yerine gelmesi sonucu kalabalık bir grubun toplanmasından sonra ikinci bir patlama meydana gelmiştir. İkinci patlama birinci patlamaya oranla daha şiddetli olmuştur ve can kayıplarının ikinci patlama neticesinde meydana geldiği belirtilmiştir.
  2. Reyhanlı saldırısı: 11 Mayıs 2013 tarihinde Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde iki bomba yüklü araçla düzenlenen terör saldırısıdır. Reyhanlı’ da saat: 13.35 sıralarında şehir merkezinde ilk bombalı araç infilak ettirilmiş ardından yaklaşık 3 dakika sonra yine aynı noktaya yakın PTT binası önünde 13.40 sıralarında ikinci bir bombalı araç patlatılmıştır. Her iki patlama sonucunda 52 kişi yaşamını yitirirken 146 kişide yaralanmıştır. Bu saldırı Türkiye’ de bir patlamada en fazla kişinin yaşamını yitirdiği saldırı olma özelliğini taşımaktadır. Saldırı sonucunda yapılan soruşturma neticesinde bu terör saldırısını gerçekleştiren kişinin Türk vatandaşı Nasır ESKİOCAK olduğu tespit edilmiş, kendisi de sorgu sırasında saldırıyı kendilerinin yaptıklarını itiraf etmiştir. Saldırı sorumlusu Nasır ESKİOCAK’ ın Esad rejimi yanlısı Suriye gizli servisi El Muhaberat bağlantılı bir silahlı grup olduğu tespit edilmiştir.[22]
  3. Suruç Saldırısı: 20 Temmuz 2015 tarihinde Şanlıurfa’ nın Suruç ilçesinde düzenlenen bombalı intihar saldırısıdır. Saldırı sonucunda 34 kişi yaşamını yitirirken 100’ den fazla kişi de yaralanmıştır. Saldırı ilçedeki Amara Kültür Merkezi bahçesinde toplanan yaklaşık 300 kişilik bir grubun basın açıklaması yaptığı sırada meydana gelmiştir. Patlamanın IŞİD bağlantılı Şeyh Abdurrahman ALAGÖZ isimli terörist tarafından gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Failin Makine Mühendisliği gibi zor kazanılan bölüm öğrencisi olması da dikkat çekicidir.[23]
  4. Ankara Tren Garı Saldırısı: 10 Ekim 2016 tarihinde saat 10.00 sıralarında Ankara’ nın Ulus semtinde bulunan tren garı önünde gösteri yürüyüşü için toplanan kalabalık bir grubun içinde 3 saniye aralıklarla 2 patlama meydana gelmiştir. Patlama neticesinde 109 kişi hayatını kaybederken 500 kişiden fazla yaralı meydana gelmiştir. İntihar saldırısı şeklinde geçekleştirilen bu terör saldırısı Türkiye Cumhuriyeti tarihinin bombalı saldırıda en fazla kayıp verdiği eylem olarak kayıtlara geçmiştir.[24] Eylemin sorumlularının IŞİD üyesi oldukları tespit edilmiş hatta eylemcilerden birinin 20 Temmuz 2015’ te Suruç’ taki patlamayı gerçekleştiren Şeyh Abdurrahman ALAGÖZ’ ün ağabeyi Yunus ALAGÖZ olduğu tespit belirlenmiştir.
  5. Ankara Çankaya Saldırısı: 17 Şubat 2016 tarihinde Ankara’ da Genel Kurmay Başkanlığına 300 metre mesafede askeri servis araçlarının geçişi sırasında bombalı aracın patlatılması sonucu meydana gelmiştir. Bomba yüklü aracın intihar bombacısı tarafından mesai çıkışı sırasında askeri servis araçlarının geçişi sırasında patlatılması sonucunda 29 kişi hayatını kaybederken 61 kişide yaralanmıştır. Bu terör saldırısını kürdistan özgürlük şahinleri (TAK) üstlenmiştir.[25]
  6. Ankara Kızılay Saldırısı: 13 Mart 2016 tarihinde Ankara’ nın Kızılay merkezinde bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 38 kişi hayatını kaybetmiş 125 kişide yaralanmıştır. Kızılay meydanında bulunan Güvenpark metro girişinde 18.45 sıralarında otobüs duraklarına yakın bir mesafede gerçekleştirilmiştir. Bu terör saldırısını da TAK üstlenmiştir.[26]
  7. Atatürk Havalimanı Saldırısı: 28 Haziran 2016 tarihinde İstanbul Atatürk Havalimanı dış hatlar terminali ve otopark bölgesinde üç saldırgan tarafından eş zamanlı olarak silahlı ve bombalı intihar saldırısı şeklinde düzenlenmiştir. Havalimanına taksiyle gelen üç saldırgan dış hatlar terminali girişinde ve otopark bölgesinde önce etrafa uzun namlulu silahlarla ateş açmışlar ardından da üzerlerindeki patlayıcıları infilak ettirerek eylemlerini gerçekleştirmişlerdir. Bu terör saldırısı sonucunda 45 kişi hayatını kaybederken 236 kişide yaralanmıştır. Saldırıyı Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) üstlenmiştir.[27]
  8. Gaziantep Şahinbey Düğün Saldırısı: 20 Ağustos 2016 tarihinde Gaziantep’ in Şahinbey ilçesinde bir sokak düğünü etkinliğinde akşam 22.40 sıralarında üzerinde patlayıcı bulunan canlı bombanın kendisini infilak ettirmesi suretiyle gerçekleştirilmiş bir terör saldırısıdır. Davetli kılığında düğün etkinliğine katılan saldırgan kalabalığın çoğaldığı anda amacını gerçekleştirmiştir. Bu terör saldırısı sonucunda 57 kişi hayatını kaybederken 90’ dan fazla kişi de yaralanmıştır. Saldırıyı Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) üstlenmiştir.[28]
  1. Beşiktaş Vodafone Arena Saldırısı: 10 Aralık 2016 tarihinde İstanbul’ un Beşiktaş ilçesinde ilk patlama Beşiktaş (Vodafone Arena) Stadı yakınlarında çevik kuvvet ekibinin bulunduğu noktada patlayıcı yüklü bir aracın uzaktan kumandayla patlatılması ile gerçekleştirilmiş ardından bir dakika sonra yine aynı noktaya çok yakın şüpheli hareketleri nedeniyle durdurulmak istenen bir şahsın kendisini infilak ettirmesi ile ikinci bir patlama meydana gelmiştir. Her iki patlama sonucunda 46 kişi hayatını kaybederken 150’ den fazla kişi de yaralanmıştır. Saldırıyı PKK’ nın uzantısı olan TAK üstlenmiştir.[29]
  2. Kayseri Melikgazi Saldırısı: 17 Aralık 2016 tarihinde Kayseri’ nin Melikgazi ilçesinde bulunan hava indirme tugayına bağlı askerlerin hafta sonu iznine çıkması için temin edilen özel halk otobüsü yanında bomba yüklü aracın patlatılması suretiyle gerçekleştirilen bir terör saldırısıdır. Patlama sonucunda 15 asker hayatını kaybederken 50’ den fazla kişi de yaralanmıştır. Saldırıyı PKK terör örgütü üstlenmiştir.[30]
  3. İstanbul Reina Gece Kulübüne Saldırı: 01 Ocak 2017 tarihinde saat 01.15 sıralarında İstanbul Ortaköy’de Reina adlı bir gece kulübünde meydana gelen silahlı terör saldırısıdır. Gece kulübüne taksiyle gelen saldırgan önce kapıdaki polisi vurduktan sonra içeri girip eylenen vatandaşların üzerine uzun namlulu silahla ateş ateş ederek 39 kişinin hayatını kaybetmesine 65 kişinin de yaralanmasına neden olmuştur. Saldırgan olay sonrası üzerindeki kıyafetleri değiştirerek kaçmıştır. Bu terör saldırısını IŞID (Irak Şam İslam Devleti) terör örgütü üstlenmiştir. Saldırının Suriye’de Türk birlikleri tarafından icra edilen Al-Bab operasyonuna tepki  olarak yapıldığı açıklanmıştır.[31]

Yukarıda Türkiye’ deki yakın tarihli asimetrik terör olaylarına konu olabilecek eylem ve saldırılara yer yerilmeye çalışılmıştır. Bu örnek terör saldırıları incelendiğinde, diğer ülkelerde olduğu gibi benzer özellikler göstermektedir.  Özellikle yapılan eylemler çok iyi planlanmış, yarattığı ani ve hazırlıksız durum nedeni ile saldırılara karşı önlemler alınamamıştır. Ayrıca terör örgütleri gerçekleştirdikleri bu saldırı ve eylemleri çok az bir maliyetle maksimum etkiyi alabilecek şekilde organize etmişlerdir. Diğer bir önemli tespit ise eylemlerin mutlaka ikinci bir yedeğinin planlanmasıdır. İlk patlama veya saldırı başarısız olursa mutlaka ikinci hatta üçüncü patlama veya saldırı planlanmıştır. Herhangi bir patlama sonrasında ikinci hatta üçüncü bir patlamanın olacağı mutlaka düşünülmelidir. Son derece iyi bir şekilde organize olan terörist örgütler, gelişen ve ulaşılması her geçen gün daha basit bir hale gelen teknolojiler sayesinde büyük bir imkan ve kabiliyete ulaşmış ve bunları yukarıda verilen örnek olaylarda en etkili bir şekilde uygulamışlardır.

Sonuç olarak; Bugün süper güç veya bölgesel güç olsun veya olmasın, NATO veya Birleşmiş Milletler gibi uluslararası örgütlere üye olsun ya da olmasın, silahlı gücü veya ekonomik gücü ne kadar güçlü olursa olsun, son derece gelişmiş teknolojiye sahip olan modern Devletler dahi, hiçbir ahlaki ve yasal kurallara bağlı olmadan minimum maliyet ile maksimum bedel ödeten “Asimetrik Terör” tehdidi ile karşı karşıyadır.[32]

Eski CIA başkanı James WOOLSEY “En iyi savunma saldırıdır” prensibinden hareket ederek asimetrik tehdidin bertaraf edilmesi için düşmanı savunmada beklemek yerine örgütün kaynağına gidilerek yok edilmesi tezini savunmuş ve 2002 yılında yaptığı konuşmasında şunları ifade etmiştir. “Teröre karşı verilen bu asimetrik savaştan doğan yeni doktrin ileri caydırıcılık yada önleyici savaş doktrinidir. Madem ki teröristler ne zaman ne olursa olsun nerede olursa olsun daima gizlice saldırma avantajına sahipler, o halde tek savunma yolu onları darbe indirecek hale gelmelerine fırsat vermeden bulundukları yerde ezmektir”.[33]

21’inci yüzyıl dünyasında düşman kavramının yerini tehdit kavramının aldığı çok açık olarak görülmektedir. Artık daha geniş ve değişik coğrafyada daha küçük hedefleri ortaya çıkarmak ve onları etkisiz hale getirmek gerekmektedir. Günümüzde devletler artık “Dördüncü Nesil Hibrit Savaş Stratejisini” uygulanmaktadır. Savaşın her zaman güçlü orduların kazanabileceği inancı önemini yitirmekte güçsüz, zayıf tarafların da savaşı kazanabileceğine inanılabilecek bir süreci yaşamaktayız.

Dördüncü nesil hibrit savaşların özünde; muharebe sahasında karşı karşıya gelen birliklerin düzenli ordular şeklinde olması gerektiği fikrine son verilerek düzensiz gayri nizami, konvansiyonel olmayan harp  şeklinde de olabileceği kanaatine varılmıştır. Günümüzde harekat alanı genişlerken, daha eğitimli, daha donanımlı, gelişen teknolojiye ayak uyduran ve ileri teknoloji tekniklerinden de faydalanarak daha küçük birimler halinde örgütlenmek gerekmektedir. Gelişmiş ülkelerin bir çoğu sayıları düzenli ordulara oranla oldukça düşük olan ama harekat alanında stratejik etkiye sahip olan ve küçük birimler halinde teşkil edilen özel birliklere ağırlık vermektedirler.  Sayıları az olsa da gerek eğitimleri gerekse silah ve teçhizatları bakımından çok etkili olan bu birlikler asimetrik terör tehdidine karşı operasyonel faaliyetlerde kullanılarak tehdidi kaynağında yok edebilir ve terör örgütlerinin eylem yapmasına fırsat vermeden etkisiz hale getirilmesine sebep olurlar.

Şu anda Türkiye’nin geniş coğrafyaya sahip olan Suriye’de küçük gruplar halinde faaliyet gösteren ve Türkiye’ye tehdit oluşturan İSID ve PKK terör örgütünün Suriye’de faaliyet gösteren kolu PYD ile mücadelesinde kullanmakta olduğu özel birlikler oldukça başarılı sonuçlar alarak tehdidi kaynağında etkisiz hale getirmektedirler.

Tabi tüm bu stratejilerin yanında asimetrik terör tehditlerinin bertaraf edilmesi için terör örgütlerinin söylem ve propaganda faaliyetlerinin durdurulması, bu örgütlerin organize olma yeteneklerinin azaltılması, hareket kabiliyetlerinin kısıtlanması, özellikle lider karonun tespit edilerek etkisiz hale getirilmesi ile mümkündür. Bu nedenle asimetri terör ile mücadele de taktik seviyede başarıya ulaşmak için gerçek zamanlı olarak hedef tespiti yapabilen, teknolojik ve kapsamlı istihbarat ağına sahip yeni bir terörle mücadele yönetişim modeline sahip olmak gerekmektedir.

Ayrıca asimetrik terör ile mücadele sadece askeri yöntemler kullanılarak başa çıkılabilecek bir mesele değildir. Askeri yöntemlerin yanında sosyal, ekonomik, siyasal, kültürel ve dinsel faktörlerde değerlendirilerek çok boyutlu analiz süreçlerine ihtiyaç vardır. Harekat alanı genişlerken, daha donanımlı daha ileri teknolojiye sahip fakat bir o kadar da küçük birimler halinde örgütlenerek muharebe sahası istihbarat ağının kapsamlı ve hızlı olması sağlanmalıdır. Bu da ancak ülkenin tüm kurumlarının ortak çalışması ve hızlı karar alma mekanizmasının oluşturulması ile mümkün olmalıdır.

Son olarak bu terör örgütleri ile mücadelede yukarıda da değinildiği gibi tehdidi beklemek yerine karşı – terör politikası benimsenerek terör örgütlerinin çökertilmesi ve kaynaklarının kurutulması gerekmektedir. Üstelik başarılı bir karşı – terör politikası potansiyel teröristler için de oldukça caydırıcı olacaktır. Yani devlet bu yolu seçmekle pasif olarak yeni bir terör eylemine kadar beklemek yerine inisiyatifi ele almakta ve fırsatları ortadan kaldırmaktadır.

İbrahim ŞİRİN, Ufuk Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü

[1] Tdk.gov.tr., ’’Türk Dil Kurumu Türkçe Genel Sözlük’’, (Erişim) www.tdk.gov.tr, 16 Kasım 2016.[2] Ebilge.com.tr., ‘’Simetrinin tanımı’’, (Erişim) www.ebilge.com/127501/Simetrik_ne_demektir.html, 16 Kasım 2016.[3] Hakkındabilgi2016.com.tr., ‘’Asimetri Nedir?’’, (Erişim) www.hakkindabilgi2016.com/asimetri-nedir-kisaca-tanimi-hakkinda-bilgi-aciklamasi-19743.Aspx., 16 Kasım 2016.[4] Terororgutleri.com.tr., ‘’Asimetrik terör ve asimetrik savaş’’, (Erişim) www.terororgutleri.com/asimetrik-teror-ve-asimetrik-teror/, 16 Kasım 2016.[5] Asimetriksavaşlar.wordpress.com.tr., ‘’Asimetrik Savaş Nedir?’’, (Erişim) www.asimetriksavaşlar. wordpress. com /2011/03/28/asimetrik-etki-nasıl-yaratılır, 16 Kasım 2016.[6] Bülent Orakoğlu,’’ Çağlayan ve Fenerbahçe Saldırıları’’, Stratejik Düşünce Dergisi, Sayı.66, Ankara, 2015, S.40.[7]www.mgk.gow.tr., Milli Güvenlik Siyaset Belgesi, (Erişim) http://www.mgk.gov.tr/index.php/21-haziran-2005-tarihli-toplanti, 21 Kasım 2016.[8] Ünal Çeviköz, Türkiye’nin Yeni Sınavı: ‘’Çifte Asimetrik Savaş’’, Radikal Gazetesi, 27 Temmuz 2015, (Erişim) http://www.radikal.com.tr/yazarlar/unal-cevikoz/turkiyenin-yeni-sinavi-cifte-asimetrik-savas-1404051/, 21 Kasım 2016.[9] Terör Olayları Takvimi, ‘’2001 Tel Aviv – Dolphin Disco Saldırısı’’, (Erişim) https://terortakvimi.wordpress.com/2001/06/01/2001tel-aviv-dolphin-disco-saldirisi/, 27 Kasım 2016.[10] www.haberturk.com., ‘’11 Eylül Saldırıları’’, (Erişim) http://www.haberturk.com/tarihte-bugun/haber/988997-11-eylul-saldirilari, 27 Kasım 20016.[11] www.ntv.com., ‘’Riyad da art arda intihar saldırıları’’, (Erişim) http://arsiv.ntv.com.tr/news/215298.asp, 27 Kasım 2006.[12] Terör Olayları Takvimi,’’ Madrid Tren Saldırı’’,(Erişim) https://terortakvimi. wordpress.com / 2004/ 03/ 11/ 2004madrid-tren-bombalamalari/, 28 Kasım 2006.[13] BBC NEWS, ‘’Bomb Caused Philippine Ferry Fire’’, (Erişim) http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/ 3732356.stm, 28 Kasım 2016.[14] Terör Olayları Takvimi, ‘’Londra 7 Temmuz Saldırıları’’, (Erişim) https://terortakvimi.wordpress.com / 2005/07/07/200/, 01 Aralık 2016.[15] Line.do., ‘’Dünyanın En Korkunç Terör Saldırıları’’, (Erişim) https://line.do/tr/dunyanin-en-korkunc-teror-saldirilari/7ow+&cd=6&hl=tr&ct=clnk&gl=tr., 02 Aralık 2016.[16] Terör Olayları Takvimi, ‘’Pakistan İslamabad Mariot Otel Saldırısı’’, (Erişim) https://terortakvimi.wordpress. com /2008/09/20/2008pakistan-islamabad-mariot-otel-saldirisi/, 02 Aralık 2016.[17] www.bbc.com., ’’Paris Saldırıları: En az 127 Kişi Hayatını Kaybetti’’, (Erişim) http://www.bbc.com/turkce/ haberler/2015/11/151113_paris_saldiri, 02 Aralık 2016[18] www.aljazeera.com., ‘’Bürüksel’ de Terör Saldırısı: 34 Ölü’’, (Erişim) http://www.aljazeera.com.tr/haber/ brukselde-teror-saldirisi-34-olu, 03 Aralık 2016.[19] Terör Olayları Takvimi, ‘’2003/15-20 Kasım İstanbul Saldırıları’’, (Erişim) https://terortakvimi.wordpress.com /2003/11/15/200315-20-kasim-istanbul-saldirilari/, 03 Aralık 2016.[20] www.bbc.com.,’’Kuşadası saldırılar’’, (Erişim) http://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-38299763, 04 Aralık 2016.[21] www.hurriyet.com.tr., Güngören’de Patlama’’, (Erişim) http://www.hurriyet.com.tr/gungorende-patlama-17-olu-154-yarali-9527897, 10 Aralık 2016.[22] www.hurriyet.com., ‘’ Reyhanlı Cehenneme Döndü’’, (Erişim) http://www.hurriyet.com.tr/reyhanli-cehenneme-dondu-23257089, 11 Aralık 2016.[23] www.hurriyet.com., ‘’Şanlıurfa Suruç’ ta Büyük Patlama’’, (Erişim) http://www.hurriyet.com.tr/sanliurfa-suructa-buyuk-patlama-29591017, 11 Aralık 2016.[24] www.ntv.com.tr., ‘’Ankara’da Terör Saldırısı’’, (Erişim) http://www.ntv.com.tr/turkiye/ankarada-teror-saldirisi-103-olu,G7aJ87ksF0Kd8ko_oYJuOw, 11 Aralık 2016.[25] www.radikal.com., ‘’Ankara’ da askeri servislere bombalı saldırı’’, (Erişim) http://www.radikal.com.tr/ turkiye /ankarada-askeri-servislere-bombali-saldiri-28-olu-1512897/, 12 Aralık 2016.[26] www.ntv.com.tr., ‘’Ankara Kızılay’ da Bombalı Saldırı’’, (Erişim) http://www.ntv.com.tr/turkiye/ankara-kizilayda-bombali-saldiri-37-olu,sxYYSU-FdUeqjI6Ok6GjdQ, 12 Aralık 2016.[27] www.ntv.com.tr, ‘’Atatürk Havalimanı’ nda Canlı Bomba Saldırısı’’, (Erişim) http://www.ntv.com.tr/ turkiye /ataturk-havalimaninda-canli-bomba-saldirisi-42-can-kaybi-238-yarali, VC-EiJrUx0SaUR6CqWHJFQ, 13 Aralık 2016.[28] www.birgun.com, ‘’Antep’ te düğüne saldırı’’, (Erişim) http://www.birgun.net/haber-detay/antep-te-dugune -saldiri-51-olu-94-yarali-125001.html, 13 Aralık 2016.[29] www.aljezeera.com.tr, ‘’İstanbul’ da iki bombalı saldırıda 44 Şehit’’, (Erişim) http://www.aljazeera.com.tr/ haber/vodafone-arenada-patlama-0, 17 Aralık 2016.[30] www.iha.com.tr, ‘’Kayseri Erciyes Üniversitesi Önünde Büyük Patlama’’, (Erişim) http://www.iha.com.tr/ haber-kayseri-erciyes-universitesi-onunde-buyuk-patlama-13-sehit-48-yarali-610091/, 18 Aralık 2016.[31] www.ntv.com.tr., ‘’ Reina gece kulübüne terör saldırısı: 39 kişi hayatını kaybetti’’, (Erişim) http:// www. ntv. com.tr/reina-gece-kulubune-teror-saldırısı, 02 Ocak 2017.[32] Hakan Altıntaş, ‘’Türkiye’ de asimetrik terörle mücadelede yeni yönetişim modeli’’, (Erişim) http://www.samsunhaberhatti.com/makale/turkiyede-asimetrik-terorle-mucadelede-yeni-yonetisim-modeli , 19 Aralık 2016.[33] www.terororgutleri.com, ‘’ Asimetrik Terör ve Asimetrik Savaş’’, (Erişim) www.terororgütleri.com/asimetrk-teror-ve-asimetrik-savaş/, 02 Ocak 2017.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Popular Articles