Diplomasinin Doğuş Hikayesi

”Diploma” sözcüğü ikiye katlamak anlamına gelir. Yunan kent devletlerinin resmi arşivlerini niteler.İlk kullanımı itibariyle ”arşiv” demekti. İlk diplomatlar arşivcilerdi. Zamanla anlam kaymasına uğramıştır. Edmund Burk anlamını değiştirmiştir.
Diplomasi ile ilgili bazı teoriler vardır:
1.Grup ; Dış politika ile diplomasi arasında bir ayrım yoktur der.
2.Grup ; Dış politika , diplomasi değildir.Diplomasi ,dış politikanın yürütme biçimidir. Diplomasi : Resmi kanallar aracılığıyla dış politikanın yürütülmesidir.
1)Diplomasi hem savaş , hem barış zamanı vardır.
2)Diplomasi barışta vardır , savaş başlayınca diplomasi biter.
Diplomasinin nasıl olduğuna dair tartışmalar vardır.Diplomasi , savaşlarda bitmiyor , şekil değiştiriyor.
Diplomasi yalan söyleme sanatıdır, der Machiavelli.
DİPLOMASİ TARİHTE NASIL ORTAYA ÇIKTI ?
Doğuş hikayesi Anadolu’dadır. ” Kadeş Barışı ”
İbn-i Haldun , Mukaddime adlı eserinde devletlerin doğup, büyüyüp ve öldüğünü söyler. Bir döngüden bahseder. Göçebeler ve yerleşikler arasında bir döngüden bahsediyor. ÖRN:Babiller , Akadlar vb.
Ön Asya topluluklarının hepsi Mısır ile ilişkileri iyi tutmuşlardır.Sürekli mektuplar yazılmıştır.Bu süreç içinde ilk diplomatlar ulaklardır. Ulakların birtakım özellikleri vardı: Ezberciliği iyi , hitabet yeteneği olan , herşeyi doğru aktaracak.
Amarna Mektupları : Yeni krallık döneminde Antik Mısır yönetimi ve Kenan ile Amurru’daki temsilcileri arasında gerçekleşen ,çoğu diplomatik yazışmaların arşividir.
Lingua Franka : Diplomasi dili demektir. Bu dil ilk başta Akadça idi. Daha sonra Fransızca oldu.Günümüzde de İngilizce’dir.
Microcosmos : Eski Yunan’da mini bir uluslararası sistemin adıydı. Diplomasinin birçok kurumu Eski Yunan’da ortaya çıktı.
DİPLOMASİ NEDEN ESKİ YUNAN’DA GELİŞTİ ?
İlk akla gelmesi gereken tanrı Hermes’tir. Zeus’un habercisi olduğuna inanılan tanrıdır. Haberci tanrı ulaktı ve haberleri yukarıdan aşağıya aktarıyordu.
Hermeneutic: Bir yazının , metnin yapı çözümünü yorumlamaya denir.
1)Tarihte ilk açık diplomasi örneği Eski Yunan’dadır.
2)Tarihte ilk çok taraflı diplomasi örneği Eski Yunan’da , M.Ö. 432’de Sparta ile gerçekleşen ve Eski Yunan site devletlerinin katıldığı toplantıdır.
3)Diplomatik ayrıcalıklar ve dokunulmazlıklar ilk kez görülmüş.
4)Diplomasi ad-hac(geçici) şeklindeydi.Ad-hac’un tersi mukim (kalıcı).
5)Olimpiyatlardaki sporcuların dokunulmazlığı ilk defa Eski Yunan’da görüldü.
6)”Proxehos” tarihteki ilk konsoloslara verilen isimdir. Bugünkü konsoloslardan farklı olarak konsoloslar görev yaptıkları devletin yurttaşlarıydı.Nedeni ise korkudur , casusluk faaliyetlerine ve kargaşaya engel olabilmek adına bu yolu seçmişlerdir.
7)Tarihte ilk yazılı siyasi tarih belgeleri Thucydides’in ”Paleponnesian Savaşları” adlı eseridir. Realist bir eserdir. Yunan tanrıları işin içine karıştırılmamıştır.Güç mücadelesini ele alır.