Tam Kamusal Mal Veya Hizmetler: Adalet Hizmeti

Tam kamusal mallar, bir kişinin faydasının tüm toplumun faydasına eşit olduğu mal veya hizmetlerdir şeklinde tanımlanmıştır (Samuelson tarafından). Tam kamusal mal ve hizmetler (sonraki kullanımda kolay anlaşılması için yalnızca “tam kamusal mal” ifadesi kullanılacak ancak kullanımın içerisinde hizmetler de bulunmaktadır.) iki unsuru içerisinde barındırır: dışlanamazlık ve fiyatlanamazlık. Yani tam kamusal mal herhangi bireyi dışlamayacak ve fiyatlandırılması mümkün olmayan mallar içerisinde barındıracak. Genel kabul görmüş tam kamusal mallar: adalet, savunma (ulusal) ve diplomasi olarak bilinir. Bu tür hizmetlerde dışlama ve fiyatlandırma söz konusu olamaz.
Adalet hizmetini ele alırsak bu kamusal malda dışlama söz konusu değildir. Bir kişinin faydası tüm toplumun faydasınadır. Adalet hizmetini üreten hukuk ve ceza mahkemeleri bulunur ki bu hizmetlerde dışlanma mümkün değildir. Şöyle ki örneklendirecek olursak hukuk mahkemesi davaları şunlar olabilir: boşanma davası, ticari davalar olabilir. Burada boşanma davası tüm toplumu ilgilendiren tüm topluma aynı faydayı sağlayan bir dava mıdır? Bu sorunun cevabı elbette ki hayır olacak maalesef ki burada bir çatışma söz konusu burada bir dışlama bulunmaktadır. Burada adalet hizmetinden yararlanan bireyler kendi faydalarını maksimize ederler. Toplum olarak evlenmiş kişilerin boşanmak üzere mahkemeye başvurması bize hiçbir fayda sağlamaz. Oysa ki ceza mahkemelerine bakarsak burada Türk Ceza Kanunu’nda suç olarak sayılan fiiller söz konusudur. Cinayet davası, tecavüz davası gibi. Bu tür mahkemelere savcı da dahil cinayet ya da tecavüze maruz kalan bireyler ya da yakınları davada taraf olmasa dahi kamu davası olarak bilinen dava açılır (savcının da taraf olduğu). İşte burada savcı tüm toplumu simgeler burada dışlama yoktur bir tecavüzcünün ve bir cinayet failinin yargılanması tüm topluma fayda sağlar. Zira 2015 yılında tecavüz girişimine direndiği için bir minibüste öldürülen Özge Can Aslan cinayetinde taraflardan biri tüm toplum olmuştur. Burada dışlama söz konusu olamaz.
Bir diğer unsur fiyatlanamazlıktır. Tam kamusal malların fiyatlandırılması mümkün değildir. Şayet bu tür mallar yine herkesin mali gücüne göre katıldığı vergilerle finanse edilir. Adalet hizmetini üreten mahkemelere başvurabilmek için hukuk mahkemelerinde harç adı altında belirli bir hizmetin karşılığı olarak bedel ödenir ve hizmetten bu şekilde yararlanmak mümkün olur yani fiyatlandırılabilen bir kamu hizmeti bulunmaktadır. Ancak yine ceza mahkemelerinde görülen savcının taraf olduğu davalarda harç bedeli bulunmaz. Burada bu ücret tüm toplum tarafından vergilerle ödenmiştir. Şunu da belirtmek gerekir ki vergiler herhangi bir hizmetin karşılığı değildir. Devlet vergi toplarken belirli bir hizmetin karşılığı olarak toplamaz. Kamu hizmeti üreteceğinin garantisini vermez.
Özetle, bir kişinin faydası (sadece ceza mahkemesinde görülen davalar) adalet hizmetinde sınırlı olarak tüm toplumun faydasına eşittir. Bu tür hizmetlerde fiyatlandırma ve dışlama mümkün değildir.